نقد سریال خاندان اژدها (فصل اول) | قسمت چهارم

منبع

اما یکی از تغییراتِ جزیی اما قابل‌توجه‌‌ای که سریال در منبعِ اقتباس ایجاد کرده و مکملِ قوس شخصیتیِ رینیرا است، در طراحیِ بلک‌فایر، شمشیرِ ویسریس دیده می‌شود (تصویر بالا). بلک‌فایر، یکی از شمشیرهای آباد و اجدادیِ تارگرین‌هاست که در ابتدا به اِگان فاتح تعلق داشت و نسل به نسل به ویسریس رسیده است. بلک‌فایری که در سریال می‌بینیم، با وجودِ تیغه‌ی هیولاوارش، محافظِ دسته‌اش که به شکلِ اژدها طراحی شده و خودِ دسته‌اش که با چرمِ سیاه پوشیده شده، بازسازی «تقریبا» وفادارانه‌ی همان شمشیری که در کتاب‌ها توصیف شده بود حساب می‌شود. اما کلمه‌ی کلیدی در اینجا «تقریبا» است.

تماشا در یوتیوب

گرچه مذهب با اکراه با اِگان فاتح کنار آمده بود، اما مخالفتشان با رسم و رسوم‌های تارگرین‌ها در دورانِ حکومت اِینیس فوران کرد: شاهزاده میگور که پس از گذشتِ چهارده سال هنوز از همسر اولش بچه‌دار نشده بود، تصمیم گرفت یک همسر جدید اختیار کند. اما وقتی سپتونِ دراگون‌استون از اجرای مراسمِ ازدواج آن‌ها امتناع کرد، میگور طبقِ مراسم ازدواجِ والریایی‌ها با همسرش ازدواج کرد؛ چیزی که به برانگیختنِ خشمِ سپتونِ اعظم و باطل اعلام کردنِ ازدواجِ میگور منجر شد. اِینیس برای آرام کردن اوضاع یک انتخاب جلوی روی میگور گذاشت: یا همسر دومش را ترک می‌کند یا تبعید می‌شود؛ میگور گزینه‌ی دوم را انتخاب کرد.

رینیرا هرچقدر هم برای ابراز استقلالش تلاش کند، درنهایت در چشمِ دیگران به‌عنوانِ جایزه‌ای که می‌توانند او را برای راه یافتن به خاندان سلطنتی و بهره بُردن از همه‌ی مزایای جانبی‌اش تصاحب کنند، دیده خواهد شد. رینیرا در ادامه‌ی اپیزود با یادآوری سرنوشتِ ناگوارِ مادرش، ازدواج را به‌عنوان یک حکم اعدام برای زنان توصیف می‌کند. شاید او در ظاهر آزادی نامرسومِ لازم برای انتخابِ شوهرِ خودش را به‌دست آورده باشد، اما در واقعیت او فقط برای انتخابِ مردی که توسط او به اعدام محکوم خواهد شد، آزاد است.

اُستاد ملوس با تاکید روی اینکه ازدواج با دختر لُرد کورلیس اقدام وظیفه‌شناسانه‌ای است، باعث می‌شود تا استدلال آتو تاثیرگذارتر شود: آتو می‌گوید هیچ‌وقت نمی‌تواند زن دیگری را به خاطر وظیفه‌ جایگزینِ همسر محرومش کند و از این طریق ویسریس را به‌طور غیرمستقیم به سوی ازدواج کردن با انگیزه‌ی عاشقانه سوق می‌دهد. به بیان دیگر، اینکه رینیرا چای ماه را خورده است یا نه مخفی نخواهد ماند. فنجانِ حاوی آن یا پُر بازگردانده خواهد شد یا خالی و اُستاد ملوس یا هرکس دیگری در دربار براساس محتوای فنجانش خواهد فهمید که آیا او هنوز واقعا دوشیزه است یا نه.

اما جایگاهِ سیاسیِ آلیسنت به این معنا است که آن‌ها هرگز نمی‌توانند اعتماد و صداقتِ سابقشان را داشته باشند. هردوی آلیسنت و رینیرا چیزی را دارند که دیگری از آن محروم است: از یک طرف، آلیسنت دلتنگ آزادیِ رینیراست و از طرف دیگر، گرچه رینیرا الزاما نمی‌خواهد مثل آلیسنت بچه‌دار شود، اما همان‌طور که به دیمون می‌گوید (“می‌خوام در خلوت خودم زندگی کنم”) دوست دارد به حالِ خودش رها شود و از فشارِ مسئله‌ی جانشینی که مثل یک روحِ سرگردان همه‌جا تعقیبش می‌کند، نجات پیدا کند. از نگاهِ آلیسنتی که به اجبارِ پدرش زنِ مردی بزرگ‌تر از خودش شده است (مردی که هیچ دلبستگی و عشقی نسبت به او احساس نمی‌کند)، اینکه رینیرا اجازه دارد تا خودش دنبالِ شوهر بگردد و تمام شوالیه‌ها و لُردهای بلندمرتبه‌ی سرزمین نازش را بکشند، همچون رویایی به نظر می‌رسد که رینیرا قدرش را نمی‌داند، اما از طرف دیگر، رینیرا می‌داند سرنوشتِ او فارغ از اینکه چه کسی را انتخاب می‌کند، با آلیسنت تفاوتی نخواهد داشت.

بنابراین، پس از اینکه مراسم رومانتیکِ خواستگاری او به خونریزی و استفراغ منجر می‌شود، رینیرا تورِ خواستگاری‌اش را چند ماه زودتر از موعد برای بازگشت به باراندازِ پادشاه لغو می‌کند. در جریانِ جشنی که برای بازگشتِ دیمون از جنگ برگزار شده است، با یک نمونه از همان رفتاری که رینیرا در صورتِ شوهر کردن به آن محکوم خواهد شد مواجه می‌شویم: وقتی ملکه آلیسنت پیشنهادِ دیدن دیمون از مَلیله‌ها را مطرح می‌کند، ویسریس با به سخره گرفتنِ پیشنهاد او باعث تحقیر و خجالت‌زدگی‌اش می‌شود. نتیجه به مکالمه‌ای بینِ رینیرا و آلیسنت منجر می‌شود که ترسیم‌کننده‌ی بزرگ‌ترین نقطه‌ی اشتراک و تمایزشان است: نکته‌ی جالبِ رابطه‌‌ی رینیرا و آلیسنت این است که سیستمِ مردسالارانه و زن‌ستیزانه‌ی وستروس تاثیرِ کاملا متفاوتی روی آن‌ها گذاشته است. آلیسنت از زمانی‌که ملکه شده، احساسِ تنهایی و انزوا می‌کند. دوستانش در دربار به زنانی که همه‌ی آن‌ها دو-سه برابر او سن دارند و مردانِ سوءاستفاده‌گری مثل ویسریس و آتو خلاصه شده است.

اما اِینیس یک سال بعد از تبعیدِ میگور، پسرش اِگان را به عقدِ دخترش رائلا درآورد. در این نقطه تحملِ رسم و رسوم‌های ازدواجِ تارگرین‌ها برای مذهبِ هفت غیرممکن شده بود. سپتون اعظم با خشم اعلام کرد فرزندانِ این زوج جوان «عمل شنیعی دربرابر دیدگان خدایان و انسان‌ها» خواهند بود و نتیجه، به آغاز شورشِ ارتش هفت (نسخه‌ی به مراتب خونین‌تر و ویرانگرتری از شورشِ گنجشک اعظم) منجر شد که در تمامِ طولِ حکومت اِینیس و میگور ادامه داشت.

درهم‌آمیختگیِ بلک‌فایر و ستاره‌ی هفت‌گوشه نشان می‌دهد که قدرت (نفوذِ واقعی روی تمام احزاب و ساختارهای مختلفی که یک سرزمین را تشکیل می‌دهند) فقط از طرفِ تیز شمشیر سرچشمه نمی‌گیرد. درواقع، بعضی‌وقت‌ها طرفِ تیز شمشیر بدونِ پشتیبانیِ ستاره‌ی هفت‌گوشه‌ای که آن را مشروع می‌کند، بلااستفاده خواهد بود. زورِ خشک و خالیِ میگور برای سرکوب مردم کافی نبود؛ چیزی که به تداومِ سلطنت تارگرین‌ها انجامید دیپلماسی و مصالحه برای جدی گرفتنِ خواسته‌هایشان بود. حالا ازدواج خواهر و برادریِ تارگرین‌ها را با جانشینی بی‌سابقه‌ی یک زن عوض کنید.

پس از اینکه جیهریسِ ۱۶ ساله در پیِ مرگ میگور به پادشاهی رسید، برخلاف هشدارها و تلاش‌های اطرافیانش می‌خواست با آلیسان، خواهرش ازدواج کند. بنابراین او به‌طور مخفیانه با کمکِ سپتون پیری که او را از کودکی می‌شناخت در دراگون‌استون با آلیسان ازدواج کرد. جیهریس به خاطر متانت‌اش و تمایلش به مصالحه و مذاکره به «جیهریسِ آشتی‌دهنده» معروف بود و او نخستین سال‌های سلطنتش را به بهبودِ رابطه‌ی تارگرین‌ها و مذهبِ هفت اختصاص داد.

گرچه ویسریس به اشتباه حدس می‌زند که لایونل استرانگ می‌خواهد هاروین استرانگ، پسر خودش را به‌عنوانِ جفتِ ایده‌آلِ رینیرا پیشنهاد کند، اما لایونل مخالفت می‌کند و برخلافِ انگیزه‌ی خودخواهانه‌ی مرسوم، لینور ولاریون را پیشنهاد می‌کند. گرچه پیشنهادِ لایونل استرانگ ممکن است در ظاهر غیرخودخواهانه به نظر برسد، اما حتی پیشنهادِ غیرخودخواهانه‌ی او هم اقدامِ سیاسی نامحسوسی در راستای ارتقای جایگاهِ شخصی‌اش بود. لایونل استرانگ به‌طرز زیرکانه‌ای از مشورتِ غیرمنفعت‌طلبانه‌اش برای هرچه خودخواهانه‌تر به نظر رسیدنِ پیشنهادِ آتو (ازدواج رینیرا با نوه‌اش اِگان) استفاده می‌کند.

آلیسنت به همان چیزی بدل شده است که رینیرا از آن وحشت دارد: یک ماشینِ تولید وارث که در یک قلعه حبس شده است. بنابراین، آلیسنت به‌طرز مستاصلانه‌ای دلتنگِ رابطه‌‌ی واقعی و صمیمانه‌ای مثل رابطه‌ی دورانِ نوجوانی‌اش با رینیراست که طی آن بدونِ اینکه نگرانِ عواقبِ سیاسی تک‌تکِ واژه‌هایی که از دهانش خارج می‌شود باشد، با یک نفر درد و دل کند.

آزادی رینیرا برای انتخابِ شوهر باعث شده تا چشمانش بیش‌ازپیش به روی دیوارهای محبوس‌کننده‌اش به‌عنوان یک زن باز شود: هیچکس او را به خاطر خودش نمی‌خواهد و همه او را به خاطر قدرت، نفوذ و اژدهایانِ گره‌خورده با نامِ خاندانش می‌خواهند. هیچکس نمی‌گوید که چطور می‌تواند او را خوشحال کند. همه با ادبیاتِ داد و ستدگونه‌ای از این حرف می‌زنند که درعوضِ ازدواج با رینیرا، چه مزایایی از لحاظ اقتصادی و نظامی برای پادشاه خواهند داشت.

نه‌تنها پدرش حتی در خلوتشان هم از خطاب کردنِ دخترش با اسمِ خودش پرهیز می‌کند و تنها او را با جایگاهِ سیاسی‌اش که برای او اهمیت دارد صدا می‌کند، بلکه شاید دردناک‌ترین لحظاتِ اپیزودِ این هفته به تماشای آلیسنت درحالی که نیمه‌شب از خواب بیدار می‌شود تا نیازهای ویسریس را برطرف کند اختصاص دارد: در طول معاشقه‌ی یک‌طرفه‌ی ویسریس که به‌طور عامدانه‌ای در غیراِروتیک‌ترین و تهوع‌آورترین حالتِ ممکن کارگردانی شده است، چهره‌ی سنگیِ آلیسنت، چهره‌ی یک قربانیِ تجاوز است؛ قربانی‌ای که هرچند وقت یک بار باید در صورتِ متجاوزش لبخند بزند و تظاهر کند که او هم دارد به اندازه‌ی او از رابطه‌شان لذت می‌بَرد.

یکی از تغییرات جزیی اما قابل‌توجه‌‌ای که سریال در منبع اقتباس ایجاد کرده و مکمل قوس شخصیتیِ رینیرا است، در طراحی بلک‌فایر، شمشیرِ ویسریس دیده می‌شود

چون چیزی که نظرمان را درباره‌ی این نسخه از بلک‌فایر جلب می‌کند، ستاره‌ی هفت گوشه‌ای‌ است که روی قبه‌ی شمشیر دیده می‌شود؛ ستاره‌ی هفت‌ گوشه‌ای که سمبلِ مذهب هفت است. اما نکته این است: نه‌تنها اِگان فاتح بلک‌فایر را با خودش به وستروس آورده بود، بلکه او تازه پس از تاج‌گذاری‌اش، تغییر مذهب داد. بنابراین، این نشان می‌دهد که ستاره بعدا به طراحیِ اورجینالِ بلک‌فایر اضافه شده است. پس سؤال این است که چه کسی مسئول اضافه کردن آن است و اصلا هدفِ سازندگان سریال از ایجاد این تغییر جزیی در طراحیِ اورجینالِ بلک‌فایر چه بوده است؟

پسربچه‌ای که رابطه‌ی رینیرا را به آتو گزارش می‌کند، همان پسربچه‌ای است که فردا صبح درحال پول دادن به میساریای سفیدپوش دیده می‌شود. پس از اینکه دروغِ دیمون درباره‌ی ازدواجش با میساریا و بچه‌دار شدن از او، جانِ میساریا را در خطر انداخت، میساریا اعتمادش را به او از دست داد و فهمید که اگر برای حفظ امنیتش روی او حساب باز کند، باید همیشه با ترس و لرز زندگی کند. از طرف دیگر، از آنجایی که حتما آتو دنبالِ جاسوسی برای نظارت روی فعالیت‌های دیمون بوده است، پس احتمالا میساریا و آتو در جریانِ غیبتِ چهارساله‌ی دیمون به توافقی که نیازهای هردو نفرشان را برطرف می‌کند رسیده‌اند. میساریا از بازیچه‌ی دستِ دیمون به کسی که از نزدیکی‌ با او برای حفظِ امنیت خودش توسط خودش استفاده می‌کند تبدیل شده است. پس، وقتی میساریا در پاسخ به توهینِ دیمون (“من به محافظت یک فاحشه‌ی عادی نیاز ندارم”) می‌گوید: «من چندان هم عادی نیستم»، منظورش دقیقا همین است: بدون اینکه اکثرِ کاراکترها خبر داشته باشند، باراندازِ پادشاه صاحبِ یک دسیسه‌گر جدید شده است.

پس اگر ویسریس لایونل استرانگ را به‌عنوانِ دستِ بعدی‌اش انتخاب کند، تعجب نمی‌کنم. جنبه‌ی کنایه‌آمیزِ اخراجِ آتو اما این است که او پس از همه‌ی دسیسه‌چینی‌هایش، درنهایت به خاطر گفتنِ حقیقت از کار بی‌کار می‌شود. اما در اپیزودی که تم اصلی‌اش جنبه‌ی معامله‌ای روابط نزدیک است، این موضوع درباره‌ی میساریا، معشوقه‌ی دیمون هم صدق می‌کند. پسربچه‌ای که رابطه‌ی رینیرا و دیمون در روسپی‌خانه را دیده بود، آن را مستقیما به آتو گزارش نمی‌کند، بلکه نگهبانان قلعه پسربچه را به‌عنوانِ فرستاده‌ی «کرم سفید» معرفی می‌کنند.

اپیزود درحالی که رینیرا گردنبندِ هدیه‌ی دیمون، عمویش را با دلتنگی نوازش می‌کند آغاز می‌شود. گرچه او به‌طور فیزیکی در قلعه‌ی استورمزاِند (مقر فرماندهی خاندانِ براتیون) دربرابرِ صفِ خواستگارانش حضور دارد، اما ذهن و دلش جای دیگری است. رینیرا در اپیزود قبل از اینکه بالاخره ویسریس به او اجازه می‌دهد تا خودش شوهرش را انتخاب کند، خوشحال می‌شود: آیا او بالاخره موفق شده تا از سنت‌های مردسالارانه‌ی وستروس قسر در برود؟ پاسخِ «پادشاه دریای باریک»‌ به این سؤال منفی است.

گرچه معاشقه‌ی آن‌ها نیمه‌کاره به پایان می‌رسد (ظاهرا دیمون برای یک لحظه هم که شده نسبت به کاری که دارد می‌کند وجدان درد می‌گیرد)، اما چشیدنِ مزه‌ی آزادی‌ای که هرگز نداشته است، باعث می‌شود تا زندگیِ مهارشده‌‌ی رینیرا در قلعه به‌عنوانِ کسی که حقِ بکارتش هم دست خودش نیست، خفقان‌آورتر احساس شود. در ظاهر تدوینِ موازی معاشقه‌ی رینیرا/دیمون و آلیسنت/ویسریس همچون وسیله‌ای برای ترسیمِ دو ایده‌ی متضاد درباره‌ی لذتِ رابطه‌ی نزدیک به نظر می‌رسد (بیداری جنسی رینیرا دربرابرِ رابطه‌ی اجباریِ آلیسنت با کسی که هیچ احساسی نسبت به او ندارد)، اما واقعیت این است هردوی این رابطه‌ها دقیقا مبتنی بر رضایت طرفین نیست.

قسمت‌هایی از این نقد برای کاربران زیر ۱۸ سال مناسب نیست

یا مثلا در جریان شورای کوچک وقتی آتو از دیمون به‌عنوانِ فرد خطرناکی برای نشستن روی تخت آهنین یاد می‌کند، اُستاد ملوس بلافاصله از او حمایت می‌کند. همچنین، یک لحظه‌ی مشکوک در اپیزود اول وجود دارد که آتو نامه‌ای را به اُستاد ملوس می‌دهد و از او می‌خواهد تا آن را فورا به اُلدتاون بفرستد. اما شاید آشکارترین سرنخ در اپیزود دوم یافت می‌شود: در صحنه‌ای که ویسریس دستش را در ظرفی پُر از کرم قرار می‌دهد، پادشاه پیشنهادِ ازدواج لُرد کورلیس را با آتو و اُستاد ملوس در میان می‌گذارد.